Nadmiar żelaza w ciąży Żelazo w ciąży jest bardzo ważne – koniecznie kontroluj jego poziom. Zarówno niedobór, jak i nadmiar żelaza może nieść za sobą niebezpieczne skutki zdrowotne. W ciąży żelazo powinno być w idealnej równowadze, dlatego warto pamiętać o badaniach kontrolnych. Tym bardziej, że wysoki poziom żelaza w ciąży może wiązać się z zaburzonym metabolizmem węglowodanów i cukrzycą ciążową, która później może przekształcić się w cukrzycę typu 2. Cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu i wad wrodzonych u dziecka, a u przyszłej mamy – nadciśnienia tętniczego, uszkodzenia nerek czy infekcji dróg moczowych. Jeśli cukrzyca w ciąży zostanie stwierdzona, konieczne jest szybkie rozpoczęcie odpowiedniej diety i pozostawanie pod opieką specjalistów. Hemochromatoza pierwotna – to ona może powodować nadmiar żelaza To choroba o podłożu genetycznym polegająca na nadmiernym odkładaniu żelaza w formie ferrytyny w tkankach i narządach – także w trzustce. Hemochromatoza wiąże się z obecnością zmian w genie HFE, które powodują nieprawidłowe działanie białka o tej samej nazwie, a w konsekwencji nieprawidłową gospodarkę żelazem i kumulowanie pierwiastka w organizmie. Odkłada się on nie tylko w trzustce, ale też m.in. sercu, wątrobie, nerkach, przysadce mózgowej czy szpiku kostnym, prowadząc do wyniszczenia tych organów i różnych nieprawidłowości (np. marskości wątroby, niepłodności, zaburzeń hormonalnych czy problemów ze stawami). Jak pokazują badania, zbyt wysoki poziom parametrów gospodarki żelazem (m.in. żelaza i ferrytyny) zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 w stosunku do osób z prawidłowymi wynikami oraz cukrzycy ciążowej u przyszłych mam [3]. Warto postawić jednoznaczną diagnozę czy przyczyną nadmiaru żelaza jest hemochromatoza. Jest to wiedza niezwykle wartościowa na całe życie. Dzięki odpowiedniemu postępowaniu można zapobiec rozwojowi choroby i tak poważnym skutkom jak rak wątroby. Wysoki poziom żelaza w ciąży – niewskazany dla mamy i dziecka Wyniki badań klinicznych mówią jasno: podwyższone parametry gospodarki żelazem (żelazo, WST, ferrytyna) zwiększają ryzyko cukrzycy ciążowej [4]. Wysoki poziom żelaza w ciąży może niekorzystnie wpływać też na dziecko, zwiększając ryzyko zaburzeń perfuzji łożyska (niepoprawny przepływ płynów), niskiej wagi urodzeniowej dziecka, a nawet przedwczesnego porodu [4]. Tymczasem wiele preparatów dedykowanych ciężarnym – dostępnych bez recepty – zawiera w składzie dodatkowe żelazo. Okazuje się, że nie powinno się go suplementować bez konsultacji z lekarzem, który ma za zadanie stwierdzić czy na pewno jest taka potrzeba. Dotyczy to również preparatów z ponad fizjologicznymi dawkami witaminy C, ponieważ ta witamina znacznie ułatwia przyswajanie żelaza. Nadmiar żelaza a cukrzyca – jak to możliwe, że są ze sobą związane? Chociaż wpływ nadmiaru żelaza na rozwój cukrzycy został już udowodniony, nie do końca poznano, dlaczego tak się dzieje. Wysoki poziom tego pierwiastka działa na produkcję insuliny i jej wydzielanie w trzustce, a ponadto – wzmaga namnażanie szkodliwych wolnych rodników. Hamują one utylizację (zużywanie) glukozy w mięśniach i przyspieszają produkcję glukozy w wątrobie, co sprzyja insulinooporności [2]. Poziom żelaza nie musi być bardzo podwyższony – już nieznaczny wzrost może zaburzać metabolizm glukozy. Wysoki poziom żelaza w ciąży? Uważaj na cukrzycę ciążową Nawet 14% przyszłych mam może mieć cukrzycę [1]. Cukrzycę ciążową da się zwalczyć, jednak najpierw trzeba wiedzieć, co jest jej przyczyną. Wystąpieniu tej choroby sprzyjają takie czynniki jak otyłość, insulinooporność przed ciążą czy obciążenie rodzinne (cukrzyca u bliskich). Zgodnie z najnowszymi badaniami ryzyko zachorowania na cukrzycę w ciąży podnosi też… nadmiar żelaza w organizmie, związany m.in. z hemochromatozą. Hemochromatoza jest dziedziczna – jeżeli masz hemochromatozę, Twoje dziecko też jest w grupie ryzyka zachorowania. Źródła: [1] T. Grzelak, E. Janicka, M. Kramkowska i in., Cukrzyca Ciążowa – Skutki niewyrównania i podstawy regulacji glikemii, „Nowiny Lekarskie” 2013, 82, 8, s. 163. [2] D. K. Moczulski, W. Grzeszczak, B. Gawlik, Role of Hemochromatosis C282Y and H63D Mutations in HFE Gene in Development of Type 2 Diabetes and Diabetic Nephropathy, “Diabetes Care” 2001, 24 (7). [3] M. Afkhami-Ardekani, M. Rashidi, Iron status in women with and without gestational diabetes mellitus, “Journal of diabetes and its complications” 2009, 23, 3, 194–198. [4] S. Rawal, S. N. Hinkle, Wei Bao et. al., A longitudinal study of iron status during pregnancy and the risk of gestational diabetes: findings from a prospective, multiracial cohort, “Diabetologia” February 2017, Volume 60, Issue 2, pp 249–257.
