Upusty krwi

Podstawowe leczenie, które jest w stanie skutecznie obniżyć zmagazynowane żelazo (ferrytynę), to flebotomia (krwioupusty)

Upusty krwi dla niektórych brzmią niepokojąco. Niesłusznie, gdyż jest to w 100% naturalna metoda leczenia, a sam zabieg niczym nie różni się od oddawania krwi do celów krwiolecznictwa. Większość pacjentów bardzo dobrze toleruje flebotomie, nie stwierdzono również nieporządnych długoterminowych skutków takiego leczenia.

Czy wiesz, że…?

Udowodniono, że osoby, które regularnie oddają krew (minimum 3 razy w roku), są 7 razy mniej narażone na ryzyko zawału serca [1].

Moment rozpoczęcia leczenia upustami krwi ustala lekarz na podstawie wyników badań krwi i badania genetycznego.

Co warto wiedzieć o upustach krwi w leczeniu hemochromatozy?

Zabieg upuszczania krwi wykonuje się zawsze pod opieką personelu medycznego. Trwa on zazwyczaj około 15-30 minut. Upusty krwi mają za zadanie obniżenie ferrytyny do bezpiecznego poziomu, za który uznaje się <50 ug/L. Poziom ferrytyny bada się zazwyczaj co 3 miesiące (tyle trwa odbudowywanie się jej ilości w organizmie). Obniżenie poziomu ferrytyny do prawidłowych wartości trwa zazwyczaj 3-6 miesięcy od rozpoczęcia upustów krwi [2]. Początkowo upusty krwi wykonuje się dość często, bo raz na tydzień-dwa. Chodzi o to, aby jak najszybciej doprowadzić do obniżenia niebezpiecznego poziomu ferrytyny. Gdy poziom nagromadzonego pierwiastka zostanie obniżony do bezpiecznej wartości, upusty krwi wykonuje się raz na kilka miesięcy. Niektórzy pacjenci bezpośrednio po zabiegu mogą odczuwać zawroty głowy czy osłabienie. Objawy te jednak szybko przechodzą i pacjent może wrócić do normalnego trybu życia.

REKOMENDACJE

EUROPEJSKIEGO TOWARZYSTWA BADAŃ CHORÓB WĄTROBY:

Pacjenci ze zdiagnozowaną hemochromatozą pierwotną i stwierdzonym przeładowaniem żelaza powinni zostać poddani flebotomii.
Początkowo flebotomie przeprowadza się raz na tydzień lub dwa. Jednorazowo upuszcza się 400-500 ml krwi, co odpowiada 200-250 mg żelaza.
Rekomenduje się dbać o odpowiednie nawodnienie w trakcie i przed upustami krwi, a także powstrzymanie się od aktywności fizycznej przez 24 godziny po zabiegu.
Flebotomie można przeprowadzać również u pacjentów z zaawansowanym zwłóknieniem i marskością wątroby.
Przed rozpoczęciem flebotomii pacjent powinien zostać oceniony pod względem czynników ryzyka: cukrzycy, chorób wątroby, niedoczynności tarczycy, chorób serca, porfirii czy osteoporozy.
Aby zminimalizować ryzyko komplikacji, pacjenci ze zdiagnozowaną hemochromatozą powinni być zaszczepieni przeciwko żółtaczce typu A i B.

Czy chory na hemochromatozę może oddawać krew do celów krwiolecznictwa?

Niestety nie zawsze, a kwestię tę reguluje dokument:

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2017 r. w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi.

Hemochromatoza jest wymieniona w punkcie 2.2.4.:

Inne przyczyny dyskwalifikacji czasowej oraz przeciwwskazana do pobrania krwi:

Hemochromatoza: w czasie występowania objawów choroby, w trakcie stosowanego innego leczenia niż krwioupusty (o możliwości oddania krwi oraz częstotliwości pomiędzy kolejnymi donacjami decyduje lekarz w jednostce organizacyjnej publicznej służby krwi, w porozumieniu z lekarzem prowadzącym leczenie hemochromatozy).

Jakie schorzenia i objawy można cofnąć dzięki obniżeniu poziomu żelaza?

Przede wszystkim upusty krwi mają za zadanie zapobiec dalszemu postępowi choroby i uratować przed tak poważnymi skutkami jak rak wątrobowokomórkowy. Dla kobiet bardzo ważne jest również, aby nie dopuścić do przedwczesnej menopauzy, której skutków nie da się już cofnąć.

Jeżeli jednak już pojawiły się niektóre objawy, cześć z nich da się cofnąć. Trzeba jednak pamiętać, że jest to kwestia indywidualna.

Przewlekłe zmęczenie, osłabienie – już po pierwszych upustach krwi chorzy odczuwają poprawę samopoczucia i powrót energii.
Choroby stawów – dolegliwości bólowe mogą się zmniejszyć lub zniknąć.
Choroby wątroby – stan wątroby może się znacznie poprawić.
Niepłodność męska – można całkowicie cofnąć objawy i odzyskać płodność.
Cukrzyca – lepsza kontrola poziomu glukozy.

Należy pamiętać, że każdy sposób leczenia musi być zlecony i kontrolowany przez lekarza prowadzącego. Nigdy nie należy leczyć się na własną rękę.

Masz potwierdzoną hemochromatozę badaniem genetycznym? Leczysz się upustami krwi?

Pamiętaj, że hemochromatoza jest dziedziczna – pomyśl o zdrowiu Twoich najbliższych!

Aby zachorować, trzeba odziedziczyć dwa wadliwe geny (homozygotę) – po jednym od każdego z rodziców. Co istotne – jedną zmianę w genie HFE (heterozygotę) ma nawet 1 na 8 osób! Posiadanie 1 wadliwej kopii genów oznacza, że nie jest się zagrożonym zachorowaniem na hemochromatozę, a jest się tzw. 'nosicielem’. Natomiast jeśli oboje rodziców jest nosicielami, dziecko ma 25% szans na odziedziczenie dwóch wadliwych kopii genu HFE.

50% szans na odziedziczenie genów predysponującej do zachorowania na hemochromatozę – ma dziecko osoby, u której potwierdzono chorobę, jeśli drugi rodzic jest nosicielem wadliwej mutacji!

Dlaczego warto przebadać rodzinę nawet jeśli nikt jeszcze nie ma objawów hemochromatozy?

Wiedza o posiadanej mutacji homozygotycznej (C282Y/C282Y) to bezcenna informacja na całe życie:

można zapobiec rozwojowi objawów, dzięki monitorowaniu parametrów gospodarki żelazem we krwi (raz w roku badanie parametrów żelaza, ferrytyny, TIBC, WST),
w razie wystąpienia niepokojących objawów – można szybko skierować diagnozę w kierunku przeciążenia żelazem,
szybkie rozpoznanie to szansa na szybkie leczenie, dzięki czemu można zapobiec rozwojowi cukrzycy, chorób wątroby, chorób stawów, czy serca.

Źródła:

[1] T. Podolecki, J. Wasilewski, L. Poloński, Potencjalna rola żelaza w etiopatogenezie choroby wieńcowej, „Choroby Serca i Naczyń” 2009, t. 6, nr 4, 180-183.