Witamina C 1000 jednostek Czy każdy może ją bezpiecznie zażywać? Czujesz osłabienie i zmęczenie? Przyjmujesz regularnie witaminę C, ale nie odczuwasz poprawy? A może witamina C jeszcze bardziej Ci szkodzi? Witamina C – niezbędna dla naszego układu odpornościowego, przez wielu uznawana jest za cudowny lek na wszystko. Niektórzy wskazują, że warto suplementować ją profilaktycznie w dużych dawkach, nawet 1000-2000 mg („jednostek”). Tymczasem wg Światowej Organizacji Zdrowia dzienna dawka witaminy C powinna wynosić 90 mg! Jedne źródła podają, że nie da się jej przedawkować i jest bezpieczna w każdych ilościach. Inne, że po przekroczeniu 1000 mg dziennie mogą wystąpić działania niepożądane (biegunki, wymioty, bóle brzucha). Z pewnością wszystko zależy od organizmu i trybu życia, np. sportowcy powinni przyjmować większe dawki witaminy C niż osoby o ograniczonej aktywności fizycznej. Natomiast jest grupa osób, które powinny szczególnie uważać na dawkowanie witaminy C – ze względu na ryzyko przeciążenia żelazem! W jaki sposób witamina C może doprowadzić do nadmiaru żelaza? Organizm ludzki pozyskuje żelazo z pożywienia. Zaburzenia w przyswajaniu żelaza mogą prowadzić do jego niedoboru lub nadmiaru. Oba są niewskazane – niedobór sprawia, że w organizmie jest zbyt mało hemoglobiny przenoszącej tlen. Skutkuje to sennością, złym samopoczuciem, osłabieniem. Natomiast nadmiar jest jeszcze bardziej niebezpieczny – żelazo w formie ferrytyny odkłada się wtedy w narządach, stopniowo je uszkadzając. Prowadzi to do chorób serca, stawów, wątroby czy cukrzycy. Za taki stan jest odpowiedzialna jedna z najczęstszych chorób genetycznych – hemochromatoza (mutacje w genie odpowiedzialnym za chorobę ma nawet 1 na 20 osób!) [1]. Chorobę wykrywa się wykonując test genetyczny na mutacje w genie HFE. W jej przebiegu organizm jest pozbawiony mechanizmu regulacji poziomu żelaza i każda ilość tego pierwiastka przyjmowana z pożywieniem jest kumulowana. Może to trwać latami, nawet od dzieciństwa, natomiast pierwsze objawy przeciążenia ujawniają się w wieku dorosłym. Witamina C jest niebezpieczna dla tych osób, ponieważ znacznie przyspiesza ten proces… Witamina C wzmacnia wchłanianie żelaza z pożywienia! Witamina C jest zdolna do uwalniania żelaza z ferrytyny (białka odpowiedzialnego za magazynowanie żelaza) i połączenia następnie żelaza z transferyną (białkiem, które umożliwia przedostanie się żelaza z krwi do tkanek konkretnych narządów). W narządach żelazo staje się toksyczne i prowadzi do stresu oksydacyjnego – potęguje produkcję niebezpiecznych wolnych rodników, które niszczą zdrowe komórki. U osób z hemochromatozą dochodzi do zaburzeń w funkcjonowaniu narządów. W pierwszej kolejności chory czuje ciągłe zmęczenie, osłabienie, bóle stawów i mięśni czy brzucha. Aby się lepiej poczuć, zaczyna przyjmować witaminę C i nieświadomie sobie szkodzi, prowadząc do jeszcze większej akumulacji żelaza i poważnych konsekwencji [2]. Kolejne objawy to niewydolność serca, problemy z poziomem cukru i insuliny, problemy hormonalne (w tym niepłodność), zwyrodnienia stawów, a nawet marskość i rak wątroby! Objawy te są kojarzone z innymi schorzeniami, przez co diagnoza hemochromatozy może trwa nawet 10 lat! A to stanowczo zbyt długo, aby wprowadzić skuteczne leczenie. W hemochromatozie najbardziej niebezpieczny jest fakt, że ze względu na niespecyficzne pierwsze objawy niewiele osób wie, że na nią choruje. Tymczasem osoby te bezwzględnie nie powinny spożywać witaminy C w dawkach ponadfizjologicznych. Dawki powyżej 1 g na dobę czyli ¼ łyżeczki są dla tych osób bardzo niebezpieczne! [2] Osoby z genetyczną skłonnością do przeciążenia żelazem nie powinny przyjmować ponadfizjologicznych dawek witaminy C [2]. Powinny one również uważać na codzienną dietę: ograniczyć spożycie czerwonego mięsa, drobiu, wędlin, ale także ryb, orzechów, fasoli, grochu czy czekolady. Wskazania co do ilości przyjmowanej witaminy C są jednoznaczne: nie należy przyjmować dawek większych niż 200 mg [4] oraz nie należy spożywać produktów bogatych w żelazo w jednym posiłku z produktami bogatymi w witaminę C [5]. Jak sprawdzić, czy jesteś w grupie ryzyka i powinieneś/powinnaś szczególnie zwracać uwagę na ilość witaminy C w diecie? Początkowe objawy hemochromatozy dają mało specyficzne objawy, przez co wielu lekarzy nie jest w stanie skierować pacjenta na konkretne badania potwierdzające chorobę. Tymczasem wczesne rozpoznanie choroby to szansa na zdrowe życie, ponieważ istnieje skuteczne i naturalne leczenie trwale obniżające poziom żelaza. Są to upusty krwi, które bardzo skutecznie obniżają poziom zmagazynowanego żelaza. Nie należy się ich obawiać – odbywają się one podobnie jak honorowe oddawanie krwi. Jest to metoda naturalna, niewymagająca leczenia farmakologicznego. Docelowo upusty wykonuje się raz na kilka miesięcy, co nie przeszkadza w normalnym życiu. Ostateczna diagnoza hemochromatozy może być postawiona po wykonaniu testu genetycznego na obecność zmian w genie HFE Tylko to badanie jest w stanie w 100% wykluczyć bądź potwierdzić genetyczną zdolność do zachorowania. Test DNA realizowany jest na podstawie wymazu z policzka, co jest szybkie, bezbolesne i bardzo proste. Próbkę można pobrać samodzielne w domu, a następnie odesłać bezpłatnym kurierem do laboratorium. Wynik dostępny jest w ok. 14 dni roboczych. Takie badanie wystarczy wykonać raz w życiu, ponieważ badane fragmenty DNA są niezmienne. Rezultat jest ponadto niezależny od innych czynników, m.in. stanu zdrowia, stylu życia czy używanych leków. Oprócz badania genetycznego należy wykonać badania z krwi: poziom ferrytyny, wskaźnik saturacji transferyny, TIBC oraz poziom żelaza. Na podstawie takiego kompletu badań lekarz może postawić ostateczną diagnozę. Źródła: [1] M. Madej, Hemochromatoza, „Przegląd Reumatologiczny” 2009, nr 1 (25), s. 9. [2] K. Jurczyk, Rola żelaza w chorobach wątroby, „Postępy Nauk Medycznych” 2000, 1. [3] EASL, EASL practical guidance for HFE hemochromatosis, Journal of Hepatology 2010 vol. 53/3–22. [4] Iron Disorders Institute, Diet Recommendations for Hemochromatosis, 2006. [5] Szpital Uniwersytecki w Krakowie, Dietetyczny plan na zdrowie. Dieta w hemochromatozie.
